17-18
września
2019
WYBRANE ASPEKTY STATYSTYCZNE METODOLOGII BADAŃ NAUKOWYCH W NAUKACH BIOMEDYCZNYCH
koordynator: Iwona Nowosielska
Opis zajęć: Zajęcia skierowane są głównie do osób, które chcą poznać lub przypomnieć sobie zagadnienia dotyczące: (a) poprawnego planowania eksperymentu naukowego w zakresie nauk biomedycznych, (b) poprawnego formułowania hipotez badawczych i hipotez statystycznych, (c) określania charakterystyki próby badanej w zakresie jej liczności i jej losowego charakteru, (d) upewniania się jak dalece zebrane wyniki nie są przypadkowe, (e) poprawnego przedstawiania wyników badań. Na zajęcia zapraszamy zarówno studentów, w tym doktorantów, jak i bardziej doświadczonych badaczy. Warsztaty dotyczą głównie tematów dotyczących nauk ścisłych, przede wszystkim biologicznych, przyrodniczych i medycznych. Na zajęciach nie omawiamy zagadnień dotyczących nauk humanistycznych, w tym społecznych (psychologia, filozofia, socjologia, itp.), a także nie przygotowujemy do przeprowadzania ani analiz danych ankietowych.
Wymagania wstępne: słuchacz zgłaszający chęć uczestniczenia w tym bloku zajęć nie musi dysponować wiedzą z zakresu nauk statystycznych. Zajęcia mają charakter wprowadzający w podstawy ze statystyki niezbędne dla zrozumienia treści wykładów i poszczególne tematy omawiane są od podstaw. Zajęcia mają charakter teoretyczny i przebiegają w oparciu o analizy wykonywane na komputerach. Część z zagadnień ma charakter pokazowy, posiadanie własnego komputera z zainstalowaną, roboczą 30-dniową wersją programu Statistica, rozszerzy zakres przekazywanej wiedzy.
Umiejętności zdobyte po szkoleniu: uczestnik szkolenia przede wszystkim usystematyzuje swoją dotychczasową wiedzą z zakresu poprawnego zaplanowania, a częściowo także konsumpcji uzyskiwanych wyników, z eksperymentów naukowych. statystyki podstawowej. Ponadto, zdobędzie solidne podstawy ułatwiające zrozumienie terminologii metodologicznej i podstawowej statystycznej oraz będzie potrafił zaplanować własne badania w oparciu o wymogi statystyczne. Pozna dysonans między wynikami zbieranymi w toku eksperymentu zaplanowanego właściwie i niezaplanowanego od strony statystycznej. Dowie się także o wybranych ścieżkach analizy danych, kryteriach niezbędne do stosowania poszczególnych testów statystycznych oraz tego, jakimi testami posłużyć się w celu wykonania analiz. Zdobędzie również podstawową wiedzę z zakresu sposobów przedstawiania danych.
Rekomendacje prowadzących: pomimo faktu, że zajęcia mają charakter wprowadzający do podstaw statystyki, to każdy kto zamierza uczestniczyć w kolejnym dniu/kolejnych dniach tego szkolenia, powinien zacząć od początku tego bloku zajęć. Zagadnienia omawiane podczas pierwszego dnia szkoleniowego, będą wykorzystywane w trakcie kolejnych zajęć i prowadzący ze względu na ograniczony czas i bogaty program – nie będą mieli czasu na wyjaśnianie podstaw szczegółowo omówionych podczas pierwszego spotkania, w trakcie kolejnych dni wykładowych.
Szkolenie poprowadzą:
Dr hab. Magdalena Łabieniec-Watała, profesor nadzwyczajny na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego
Prof. Dr hab. Cezary Watała, profesor zwyczajny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Dzień I - 17 września 2019 roku
- Algorytmy zaplanowania badań naukowych – etapy eksperymentu naukowego: idea, reguły, błędy.
- Elementy statystyki przydatne do prawidłowego przygotowania eksperymentu naukowego:
- hipoteza badawcza (teoria badacza) i hipoteza statystyczna: podobieństwa i różnice,
- wnioskowanie RS i AS, przykłady,
- logika budowy hipotez statystycznych,
- jak oszacować minimalną liczność próby badanej? przykłady,
- co to jest moc statystyczna? przykłady,
- co to jest istotność statystyczna? Przykłady,
- co to jest zmienna wiodąca?
- jak określić charakter rejestrowanych zmiennych i jak je przedstawić?
- jak zebrać próbę badaną w sposób losowy?
- Próbkowanie i randomizacja: rodzaje.
- Elementy kombinatoryki użyteczne w badaniach naukowych.
- Schematy randomizacji: seryjna, blokowa, warstwowa:
- allokacja i podział na grupy,
- dopasowanie grup (matching),
- blokowanie i stratyfikacja,
- minimalizacja.
- Jak się upewnić że wykrywana zależność/różnica nie jest dziełem przypadku: metody permutacyjne i inne:
- metoda bootstrap – gdzie można wykorzystać?
- Elementy statystyki opisowej – najczęstsze błędy:
- kiedy średnia, kiedy mediana?
- kiedy SD kiedy SEM? Czy wynik testu zależy od stosowanej miary rozproszenia?
- kiedy nie używać średniej? Współczynnik zmienności, przykłady,
- Jak badać asocjacje? Metody inferencyjne a metody asocjacyjne, przykłady:
- regresja i korelacja – dwie „twarze” jednej matematycznej idei, przykłady,
- rodzaje regresji i rodzaje korelacji – prosty przewodnik stosowania, przykłady,
- regresja nieliniowa oraz wyznaczanie IC50 – częste dylematy i jeszcze częstsze błędy, przykłady,
- Jak przygotować raport z badań naukowych.
- Logika dedukcyjna i logika indukcyjna w badaniach naukowych.
- Outline doświadczenia i outline publikacji.
Magdalena Łabieniec-Watała
Jest zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego. Na co dzień pracuje w Katedrze Biofizyki Medycznej, a do jej zainteresowań naukowych należą zagadnienia związane z fizjologią mitochondriów w warunkach prawidłowych i patologii doświadczalnej (cukrzyca i nowotwory), a także zastosowanie statystyki do analiz danych biomedycznych. W 2015 roku ukończyła roczne studia podyplomowe „Elementy metodologii badań empirycznych w medycynie i zastosowanie statystyki w badaniach biomedycznych” na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Dr hab. M. Łabieniec-Watała jest także doświadczonym dydaktykiem oraz popularyzatorem nauki. Prowadzi zajęcia ze statystyki ze studentami kierunków ‘biologia’ i ‘biotechnologia’ na różnych poziomach zaawansowania oraz organizuje warsztaty statystyczne na UŁ, których głównym celem jest ukazanie zagadnień statystycznych w możliwie najprzystępniejszy sposób. Swój wolny czas lubi spędzać z dobrą książką w ręku, słuchać muzyki klasycznej, wędrować szlakami górskimi, podróżować i jeździć na rowerze.
Cezary Watała
Absolwent biologii molekularnej Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Łódzkiego (1983); od 1992 pracownik Akademii Medycznej w Łodzi, obecnie prof. zwycz. Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, od 2000 prof. tytularny. Kierownik Katedry Nauk Biomedycznych i Zakładu Zaburzeń Krzepnięcia Krwi UM. Zainteresowania naukowe dotyczą biologii molekularnej receptorów płytek krwi, antagonistów receptorów płytkowych, znaczenia dysfunkcji układu hemostazy w etiopatogenezie chorób naczyniowych; zastosowań nanotechnologii w naukach biomedycznych, metodologii badań naukowych oraz statystyki medycznej. Członek Rady Wydziału Nauk o Zdrowiu UM w Łodzi. Kierownik studiów podyplomowych w zakresie zastosowania metod statystycznych w naukach biomedycznych przy Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. Dorobek naukowy obejmuje ponad 400 prac oryginalnych, przeglądowych, poglądowych, książek, podręczników, monografii, komunikatów sympozjalnych, patentów. Kierownik oraz uczestnik licznych projektów naukowo-badawczych w kraju i zagranicą. Laureat licznych nagród naukowych. Kierownik studiów podyplomowych w zakresie metodologii badań i biostatystyki. Członek Komitetu Nauk Klinicznych PAN; członkostwo w licznych towarzystwach naukowych w kraju i zagranicą.